Chùa Núi Nổi, Phù Sơn Tự, nằm trên địa bàn xã Tân Thạnh, thị xã Tân Châu. Nay là xã Tân An, tỉnh An Giang.
Sở dĩ gọi tên là chùa Núi Nổi vì chùa nằm trên một ngọn núi, chánh xác hơn là một ngọn đồi chỉ cao chừng 10m, chu vi vòng chân chắc cũng chỉ vài trăm mét, nhô lên từ một đồng bằng minh mông. Mùa nước, đồng bằng trở thành biển lớn, vỗ sóng chập chùng quanh chân “núi”, nhưng nước dầu lớn cỡ nào cũng chưa bao giờ ngập núi. “Nước lên tới đâu, núi nổi tới đó”. Bà con nói vậy.
Truyền thuyết nói rằng ngày xưa, vùng nầy là biển rộng. Tàu thuyền đi lại tự do. Nhưng có một ngày, một chiếc thuyền vướng bãi ngầm rồi nằm luôn tại đây. Biển rút nơi đây thành đồng bằng, chỗ chiếc thuyền, phù sa đắp thành đồi nhỏ. Cây cối lần hồi mọc lên, cả vùng trở thành rừng rậm, cọp beo kéo về sanh sống, quậy phá xóm làng.
Có một ông đạo không biết từ đâu đến, cất am trên đồi nhỏ. Cọp beo từ từ quy phục không quậy phá dân làng nữa. Cả vùng trở nên an thạnh.
Nhưng rồi thời gian qua, ông đạo già đi, mất dạng. Bầy beo cọp cũng biến theo. Bà con nhớ ơn, lập trên đỉnh đồi một Miếu Sơn Thần, nhang khói cho người khuất mặt. Hàng năm đến ngày mồng 10 tháng 8 âm lịch làm lễ cúng.
Miếu Sơn Thần đó không biết lập năm nào nhưng những cây sao cổ thụ hiện còn ở trước chùa được gắn bảng trồng từ năm 1885! Năm 1938, kiểng chùa đầu tiên mới được dựng lên và cũng không rõ vị nào là Tổ khai sơn và rồi truyền qua các đời trụ trì nào?
Tác giả và phu nhơn
Có một truyền thuyết khác, tác giả Nguyễn Văn Kiềm trong quyển Tân Châu 1870 – 1964 viết rằng, ngôi chùa tre lá đầu tiên ở Núi Nổi do 2 ông Trần Hữu Oai và Nguyễn Thành Thân dựng. Bấy giờ, Núi Nổi ở xa sâu giữa cánh đồng hoang vu vắng vẻ. Thời gian sau có ông Đạo Một (một mắt) về đây tu hành. Ông Đạo nuôi bầy rắn hổ khá to nhưng rất hiền, không làm hại ai. Vì vậy người ta cho là “rắn thần”. Khi ông qua đời, bầy rắn cũng biến mất.
Chỉ là những giai thoại thôi. Ngay cả chi tiết ngôi chùa đầu tiên được lập năm 1938, ghi rõ trên nóc tòa chánh điện cũ, sau đó các vị trụ trì là ai cũng không có tài liệu ghi chép.
Cho mãi đến năm 2017, sư Thiện Tín đang trụ trì chùa Phước Long Cổ Tự ở Tân Châu được Giáo Hội phân công, kiêm nhiệm việc trụ trì chùa Núi Nổi.
Các công trình cao, đẹp của chùa Núi Nổi mà chúng ta đang thưởng ngoạn hiện nay như: ngôi chánh điện mới rộng rãi sang trọng nhưng không lòe loẹt, tượng A Di Đà cao 42 mét, tượng Quán Thế Âm cao 21 mét, hai bức tượng mà từ trên cầu Tân An cách đó gần 20 cây số đã nhìn thấy, đều do một tay của sư Thiện Tín kiến tạo với sự ủng hộ của thập phương bá tánh.
Tiếc rằng, các công trình đó đến năm 2023 mới lạc thành mà năm 2021, sư đã về Tây phương.
oOo
Có mấy điều cần ghi nhận thêm ở chùa Núi Nổi:
– Chánh điện cũ nhỏ gọn vẫn được giữ gìn. Phía trước bên ngoài là tượng Quan Âm Thị Kính đứng bồng hài nhi. Một điều hiếm gặp ở các chùa miền Nam.
Bên trong chánh điện ngoài các tượng Phật và bồ tát, có tượng Quan Công. Điều đặc biệt là ông mặt đỏ này lại đang … đọc sách. Tôi không xem được tên quyển sách nhưng thấy lờ mờ hình như là… Binh Thư Yếu Lược.
– Miếu Sơn Thần nằm bên trái chánh điện cũ, từ trong nhìn ra, trang nghiêm và nhang khói đủ đầy, do bà con cúng bái xin xăm. Phía sau miếu lại có điện thờ Diêu Trì Kim Mẫu.
– Phía trước chánh điện cũ, tựa vào bóng cây bồ đề sum suê và mấy cây sao cổ thụ là cụm tượng chiếc thuyền. Trên có bồ tát Quán Thế Âm đứng với Thiện Tài đồng tử và Long nữ.
Cụm tượng chiếc thuyền này rất hay. Tôi nghĩ người tạo lập có 2 ý:
– Nhắc lại tích xưa chiếc thuyền chìm tạo nên đồi đất này.
– Đồng thời hàm ý xưng tán nguyện thứ 9 trong 12 lời nguyện của bồ tát: Tạo thuyền pháp dạo biển khổ, nguyện độ hết chúng sanh.
Chỉ cần ý nghĩa của cụm tượng chiếc thuyền cùng hai tượng lớn của A Di Đà và Quán Thế Âm đứng giữa minh mông đồng nước, Phù Sơn Tự đã là danh thắng chốn đồng bằng đáng để mọi người thăm viếng và chiêm bái.
Tháng 10/2025
(Mồng 1/9 Ất Tỵ)
Đào Dũng Tiến
Hình
