Tửu lượng thì kém , vị giác lại không thích nghi được những thức ăn nào quá đắng hoặc quá cay , vì vậy đối với tôi NHẬU là một cực hình , cứ uống vô nửa ly thì bắt đầu nghẹt mũi, chảy nước mắt sống, miệng thì ngáp như lên đồng , uống một ly thì tá hỏa tam tinh, đầu đau như búa bổ, nói năng lập cập, uống thêm nữa thì cho chó ăn chè ……
Chính vì vậy hể thấy chỗ nào có nhậu nhẹt thì tôi tìm cách né, đi đám tiệc thì giả đò đi trễ để khỏi ngồi vào bàn , rồi ra nhà bếp ăn cơm với mấy bà , tôi không hay nói đúng hơn là ít có bạn . Ban đầu thì người ta dè biểu , khích bác đủ thứ , nhưng thấy tôi “lỳ” quá nên họ cũng quen.  Nhưng nói thật , đôi khi vì ” kẹt cảnh ” mà không sao từ chối được .
Trường PTCS . Giục Tượng ngày nay

Năm 1977 , tôi được điều về làm Hiệu trưởng Trường PTCS . Giục Tượng . Trường nhỏ, điểm chính ở gần UBND Xã , mỗi ấp có một điểm phụ. Chỉ có điểm chính cơ sở vật chất tương đối ổn định ( 3 phòng ,xây tường , lợp tôn ) còn các phòng ở các ấp toàn là cây lá tạm bợ. Như thường lệ , ngày thứ năm là ngày họp Hội đồng, phải đợi đến 12 giờ , giáo viên các điểm phụ  mới về. Tranh thủ buổi sáng , học sinh  học lao động , tôi
chọn một phòng học ( vì trường không có văn phòng) để làm một số việc hành chánh . Được một lát , ngước lên nhìn thì thấy có một thanh niên ( khoảng 22 – 23 tuổi ) lấp ló ngoài cửa . Tôi lên tiếng hỏi :” Có gì không em ?”
Thanh niên ấy bước vào , vẻ khúm núm  , nói :”Thưa anh, em tên Trí , nhà bên kia cầu , nghề của em là cấm câu, đặt lờ. Mấy tháng nay thấy anh về đây , em muốn qua làm quen , nhưng không dám, vậy hôm nay nếu anh không chê thì mời anh sang nhà em chơi , một chút thôi là em hảnh diện lắm rồi “.
Nghe nói như vậy thì làm sao từ chối , tôi phải nhận lời.  Mười  giờ tôi tới, em  mở cửa đón tôi vào rồi khép cửa lại . Đây là một ngôi nhà lá nhỏ , bên trong chỉ có một cái giường ngũ , bếp nấu ăn chỉ  có 3 cục gạch kê dưới đất làm bếp, trước cái giường trãi một chiếc đệm , bên trên úp một cái lồng bàn .
Em mời tôi ngồi và dở lồng bàn ra, có cái mâm , trên mâm là một con cá trê và một con lươn to bằng bắp tay hấp rau ngổ còn nguyên xi, cạnh bên là một chai nước biển ( 5 xị ) đựng rượu. Em rót ra một ly ,nâng lên  mời :” Em biết anh không uống được rượu, vậy anh mím môi nhấp một chút rồi đưa cho em.”
Thấy gần tới giờ họp , tôi từ giả và hứa họp xong sẽ trở lại ,em vui lắm :” Vậy em đậy lại chờ anh ” .
Giáo viên các điểm phụ lần lượt về đủ , đúng 12 giờ tiến hành họp , vì văn thư chỉ thị của cấp trên nhiều quá , phổ biến xong thì đến 17 giờ . Mọi người vừa ra về thì em tới đón tôi qua nhà nhậu tiếp , lúc nầy thì thoải mái , không phải bận tâm về công việc nữa , tôi không mím môi mà uống thật tình mỗi khi được mời . Được vài ly thì không còn giữ ý tứ , nói chuyện to tiếng . Vì nhà ở sát đường đi , vách thì bằng lá dừa nước xé . Một số thanh niên (du kích xã) vạch vách đưa đầu vào nói :” Ông Thầy há , tụi tui mời hoài mà ông không dự , ông chê tụi tui , nay ông chơi với thằng Trí “). Đang lúc cao hứng , tôi nói :” Tao có chê thằng nào đâu , vậy đứa nào muốn chơi thì vô đây “. Tưởng có một , hai đứa , ai dè tới 5 đứa , giao hảo mỗi đứa 1 ly , và rồi tôi ngả ngang không biết gì nữa ,  tỉnh lại lúc 12 giờ đêm hình ảnh đầu tiên đó là vợ chồng Trí ngồi co ro dưới đệm , nhường chiếc giường cho tôi nằm ngũ ………

Hết một năm ở Giuc Tượng , tôi được điều động về Thị trấn Rạch Sỏi . Trường nhỏ, chỉ có 2 điểm ,được xây dựng kiên cố , giáo viên chỉ có 4, là người địa phương , số còn lại hầu hết là ở nơi khác đến. Có 3 người là giáo viên mới , quê Thái Bình.
Cứ gần tới ngày nghỉ Tết hay bãi trường thì ông Trưởng khóm và ông Hội trưởng Hội Phụ Huynh học sinh tới gặp tôi và nói :” Thời gian qua mấy thầy cô nhiệt tình dạy dỗ con em chúng tôi nhưng chúng tôi chưa có gì gọi là đền đáp , nay gần Tết chúng tôi muốn làm một tiệc liên hoan nhỏ , mong thầy cô tới dự . Mấy thầy không phải lo gì cả , chỉ cho chúng tôi mượn một cái phòng là đủ “. Dĩ nhiên là tôi đồng ý . Một giờ trưa thì có mấy anh em du kích tới dọn phòng , bàn ghế được xếp thành vòng tròn , sau đó có mấy bà mấy chị Hội Phụ nữ mang thức ăn ( làm sẵn ) tới .
Sau khi tuyên bố lý do và giao cảm vài tuần rượu, ông Trưởng khóm xin phép ” làm việc nội bộ ” , ông cử một anh du kích cầm phấn lên bảng ghi danh sách và số tiền mà phụ huynh đóng góp , rồi cộng lại . Cử một chị trong hội phụ nữ kê khai những khoản chi cho buổi tiệc . Thường thì số chi chỉ bằng phân nửa số thu . Ông Trưởng khóm lên tiếng : ” Không lẻ bây giờ mình hoàn trả số dư nầy lại cho phụ huynh “. Ông Hội Trưởng Hội PH góp ý :” Tôi đề nghị cứ giao hết phần tiền nầy lại cho ông HT, chia đều ra , thầy nào về xứ thì có thêm chút đỉnh tiền xe thầy nào ở lại trực trường thì có tiền mua bánh mức ăn Tết .”Rồi ông trưởng khóm , ông hội trưởng Hội phụ huynh , mấy bà phụ nữ , mấy anh em du kích , mỗi người mời  một ly . Kết quả là tôi gục tại chỗ…..
Dù không muốn nhưng cũng phải chấp hành, hết năm học tôi bị điều về Phòng Giáo Dục. Công tác đầu tiên đó là xuống trường triển khai ” Dự Thảo Hiến Pháp ” cho giáo viên . Mấy điểm gần , dễ đi thì người cũ dành hết , còn tôi là lính mới phải tới những chỗ xa,  đường đi khó khăn .

Lần nầy tôi được phân công xuống trường Năm Căn ( thuộc 2 ấp Hòa Hưng- Hòa Thạnh, xã  Phi Thông ( vì trường học là một cái nhà 5 căn, nên  người ta đặt thành tên luôn ). Tôi nhắm hướng rồi đi đại, đạp xe tới chợ Mong Thọ , gởi xe , quá giang xuồng sang sông .Theo đường mòn đi được nửa cây số thì đường đứt , nhìn sang thì thấy nước ngập ,ruộng lúa mênh mông , ngoài trời thì mưa phùn lất phất . Đang bối rối chưa biết tính làm sao thì có một người trong nhà đẩy cửa lên , thấy tôi liền gọi :” Vô đây đụt mưa ông ơi , ở ngoài một hồi ướt hết.”.

Nghe lời tôi vào nhà, anh đẩy cửa lên thì thấy có 4 anh đang ngồi chung quanh một chiếc đệm , trên đệm có một cái dĩa đựng con lươn và một cá lóc nướng khá to đang ăn đang dở, bên cạnh là một chai nước biển ( 5 xị ) nằm lăn lóc và một chai còn nguyên .
Một anh khác lên tiếng :” Trời lạnh quá , làm một cái rồi đi đâu thì đi “. Nói xong anh rót đầy một ly (tài chừng),anh uống phân nửa rồi đưa cho tôi , thấy không thể nào từ chối , tôi nhắm mắt uống đại . Rượu vào tôi thấy lâng lâng , bắt đầu nghẹt mũi , nhức đầu nhưng cũng còn tỉnh táo trả lời những câu chất vấn của mấy anh :
– Anh  làm gì ? Ở đâu ? – Anh tới đây có việc gì ?
-……………….

Tôi thành thật khai báo :” Dạ, tôi công tác ở ngành giáo dục, nay xuống trường để triển khai dự thảo hiến pháp “.
– Vậy anh muốn xuống trường nào ?
– Dạ , trường Năm Căn.
– Tui cũng ở gần đó , vậy lát nửa vợ tui đi chợ về tui cho anh có giang.
Chuyện trò càng lúc càng cởi mở , một anh lên tiếng :” Nếu bây giờ anh uống với chúng tôi mỗi đứa một ly thì chắc là đuối lắm , vậy anh chỉ uống một ly coi như đã uống hết với chúng tôi rồi ” .
Chợt có anh khác hỏi :” Mà anh hẹn mấy giờ làm việc”. Tôi trả lời :” Dạ , tám giờ ” .
Anh hứa cho có giang hồi nảy nói :” Trời ơi , vậy đâu có được , 12 giờ tan chợ vợ tôi mới về .”
Một anh khác góp ý :” Thôi bây giờ tôi đưa anh qua sông , chỉ đường cho anh đi tới đó “. Trước khi chia tay mấy anh còn mời tôi thêm 1 ly gọi là từ giả .
Qua bên kia sông , theo hướng tay chỉ , tôi nhắm đi đại , bấy giờ rượu thấm , bờ mẫu tôi không đi mà đi càng dưới ruộng lúa , vấp té ,đầu cổ ướt ngoi, tới nơi thì tài liệu cũng ướt nhẹp…

Hôm sau tôi chọn đường khác để tránh ” nguy hiểm ” . Tới chợ Tắc Ráng tôi được một thanh niên cho quá giang . Dưới cái võ lãi cũng có sẵn ba , bốn người , đi được chừng 200 m , thì có người ra đón, ngoắc  ghe tấp vào bờ ngừng lại . Đó là một người đàn ông , mặc đồ công an , không đeo quân hàm.
Ông kêu mọi người vào một cái quán lá gần đó .Trong quán chỉ có duy nhất một cái bàn dài bằng những cây tràm nhỏ kết lại , ghế ngồi cũng vậy .
Tất cả ngồi chung quanh bàn , trời đang mưa lất phất , nhà thì dột tùm lum , khách phải luôn luôn lắc đầu tránh nước . Chủ quán đem ra mấy chai rượu không có mồi , tôi than thầm , vậy  là ” chạy ô mồ , mắc ô mã “. Tôi nói nhỏ với anh bên cạnh là tôi đi công tác đâu uống rượu được . Anh hỏi tôi công tác gì , tôi cho biết là đi triển khai bản Dự Thảo Hiến Pháp . Anh bèn đổi giọng :” Công tác nầy quan trọng đó , vậy đồng chí yên tâm để tui tính cho “.
Rượu được rót ra , quy định mỗi người 1 ly ( nhỏ hơn ly cà phê đá một chút ) . Người bạn mới quen lên tiếng:” Tửu lượng mỗi người mỗi khác , người cao , người thấp , vậy tui đề nghị chơi theo liên danh, cứ hai người là một liên danh ,  mỗi người 1 ly , vậy 2 người là 2 ly , liên danh nào thanh toán xong 2 ly là xong bổn phận , đồng ý thì chơi nếu không thì thôi “. Đề nghị nầy được chấp nhận , khi ly rượu tới thì anh nói ” anh uống một chút rồi đưa cho tôi ” .
Uống xong tôi đưa cho anh , anh cầm ly lên nói :” bây giờ tôi giúp bạn tôi “, uống xong anh rót đầy ly và uống phần của mình. Qua 6 vòng , tất cả gục tại chỗ, tôi và anh tỉnh bơ xuống ghe tiếp tục cuộc hành trình.
Bấy giờ anh mới tâm sự , anh tên Tư Ve, là Trưởng phòng Bảo vệ Chính trị của Ty Công An, ngày xưa anh công tác ngành Binh vận , thường phải vào đồn uống rượu với lính , khả năng uống bốn , năm lít không say là chuyện thường.

Viết xong ngày 11 tháng 4 năm 2025

      LÊ  TẤN  LỰC
(Cựu học sinh TH Chợ lách)

Tác giả Lê tấn Lực