Qua giửa tháng Năm chôm chôm chín rộ. Chi Năm thức sớm lo nấu cơm. Khói nhà bếp pha trộn sương sớm là là quanh khu vườn nhà.Tiếng gà gáy đả tạnh. Đàn vịt xiêm rời tổ dẩn đàn con chim chíp ra vườn sau. Con chó mực sủa gâu gâu khi chị phụ việc bước vào sân nhà kêu chị ơi! em tới. Má ngồi bên chiếc bàn tròn nhà trước vừa nhai trầu vừa nói: Vô đi Hai, chị Năm mầy ở nhà sau. Anh Năm thì lục đục dưới xẻo mương lo đổ thêm dầu vào máy ghe và bỏ những cần xé xuống khoang.Tôi cũng thức sớm ngồi uống tách cà phê tự pha. Hai thằng con trai đứa lên bốn, đứa lên năm còn ngủ say. Đứa con gái mới sinh vài tháng oa oe khóc.Vợ tôi ru khe khẻ. Mùi hương thơm hoa bưởi, hoa cam theo cơn gió len vào mái lá thơm ngào ngạt. Con chim chìa vôi vừa hót chuyền trên trên nhánh cây xoài tượng phía trái trươc nhà.Vợ tôi ra khỏi giường khi đứa con nhỏ ngủ lại hỏi tôi: Hôm nay anh muốn đi hái chôm chôm với anh Năm hả? Tôi nói: Ừ! Đi phụ với anh chị Năm cho vui nằm nhà buồn quá.

         Từ ngày về đây đến nay gần hai tháng, tôi chỉ quanh quẩn quanh nhà. Bứng vài cây chuối con trồng ở khoảng đất trống bên hè. Đem nhánh mận hồng đào đá chôn xuống đất ở phía sau nhà. Phần lớn trong ngày là nằm võng ôm con hát bắt hoàn từ tân nhạc.

“ Đâu bóng trăng soi

Rặng liểu mơ màng

Cung đàn nhỏ lệ tầm dương

Ai đó tri âm…biết cùng…(Đêm tàn Bến Ngự)

Rồi qua vọng cỗ.

“Còn nước mơ màng mây vẩn vơ

Thì còn lão với một con đò

Có tiền mua lấy vài chai rượu

Nhấp rượu xong rồi lão nói… thơ…

“Linh đinh trời rộng sông dài

Đò ngang một chuyến lần hồi sớm trưa

Chiều rồi nghĩ một chuyến đưa

Nằm nghe lá rụng như mưa trên đò

Cơm ngày hai bửa cầu no

Dám đâu bàn chuyện cơ đồ viễn vông

Đời nầy có cũng như không

Sớm còn tối mất bận lòng mà chi

(Ông lão chèo đò)

 Quen sống ở chợ về đây buồn hiu- buồn hắt…Nhưng được một nỗi là ổn định lại tinh thần sau những năm bị dồn ép, cưởng chế tinh thần…Tôi bây giờ mất hướng tương lai! Tôi cố thu mình lại và bặt đuờng liên hệ với mọi người quen và bạn bè. Về đây tôi tịnh khẩu, tịnh đời với vườn cây tươi mát. Với thiên nhiên trầm lắng…Tôi sống với nội tâm nhiều hơn.Thỉnh thoảng ngồi viết vài bài thơ như là một hình thức thả buồn theo chữ-thả tâm vào vần. Có lúc tôi nghĩ: Mình như một cư sĩ ẩn thân? Môt Lả Vọng ngồi câu cho mãn kiếp!

Bước rẻ xoay ngang một nửa đời

Mịt mù phía trước nẻo buông trôi

Đồng vọng trống chiên hồi tịnh bặt

Phía sau khói nhạt bóng dòng trôi…

          Con nước đã đổ vào xẻo nhỏ dâng lên cao. Chị Năm đem các vật dụng cần thiết đặt xuống khoang ghe. Má quấn chiếc khăn sọc đỏ quanh cổ, xách chiếc giỏ trầu đi về phía chái để ghe.Tôi cũng rời nhà đi về hướng ấy.Giờ nầy chắc Cậu còn ngủ vì đêm qua nửa khuya tôi nghe Cậu ho hơi nhiều. Dạo nầy Cậu ít đi qua cồn, mọi việc vườn tược anh chị Năm thay thế. Chích Em, người em vợ kế vợ tôi đi theo chồng làm việc ở miệt Trà Ôn. Vợ chồng lục đục…em buồn ẫm con về ở với cậu má được vài tuần…chắc cũng còn ngủ với thằng con trai trong phòng. Chích Em ít nói, hình như em có tâm sự buồn lắm, nhưng vẫn giữ kín không nói ra với ai. Cậu má cũng buồn vì đứa con út có chồng không hạnh phúc.

         Chiếc ghe được anh Năm chống ra sông. Đám lục bình nở bông tim tím dạt ra hai phía. Gió lùa mặt sông đưa một vạt mát phả vào mặt vào thân lành lạnh. Chiếc máy ghe bắt đầu nổ. Anh Năm nâng đầu máy lên, chiếc đuôi tôm quậy nước kêu rồ rồ trên mặt nước, anh nhất cao tay cầm thêm…cánh quạt đẩy chiếc ghe nhỏ đi tới dần. Sóng dạt hai đường gợn cao. Bầy vịt xiêm đang lội nhấp nhô theo lượng sóng, kêu chim chíp. Chiếc ghe ra vàm kinh.Tôi ngồi trước mũi ghe nhìn con sông Cổ Chiên rộng lớn phản chiếu ánh nắng hồng như mặt gương. Chiếc thuyền câu của ai đó còn neo đậu ở một gốc phía trái miệng vàm.Tôi thấy lòng mình phiêu phiêu chan hòa với buổi bình minh rực màu tươi mát. Dạo trước có mấy lượt qua cồn nhưng tôi đi với cái cảm giác bâng quơ vì ít ngày lại đi. Bây giờ tôi nghĩ…rồi mình sẽ có nhiều dịp đi và sống với dòng sông nầy từ đây. Tôi ngoái đầu nhìn lại cửa vàm kinh như chiếc đăng lớn sẽ đón nhận lúc tôi lúc về với căn nhà cùng ba đứa con trong tuổi còn khờ dại.Tụi nhỏ lớn lên sẽ tập làm vườn, làm ruộng…khác với đời sống của tôi lúc trước. Một chuổi đời mới sẽ bắt đầu từ đây….

            Chiếc ghe đi vào xẻo nhỏ len lỏi mấy khúc trái, ngang. Chiếc ghe tấp vào cạnh chiếc cầu dừa.Tôi phụ mang các vật dụng lên chiếc chòi lá nhỏ gần đó. Hôm nay anh chị Tư cũng đến phụ hái chôm chôm. Anh chị vừa đi lại từ phía căn nhà cách đây một mương vườn.Thấy tôi, chi Tư cười và nói: Dượng sáu hôm nay cũng đi phụ bẻ trái há… Anh Tư cười mĩm: Chiều nay tôi với dượng làm vài xị nghe. Chị Tư lườm anh. Má lấy tay quẹt miệng trầu. Má cười với môi trầu đỏ ao nhìn anh Tư và quay sang nhìn tôi.

    Mọi người bắt đầu công việc đi hái trái. Những nhánh chôm chôm oằn sai với những chùm đỏ ao. Có nhánh quá nhiều trái phải có cây chỏi để khỏi bị gảy nhánh. Anh Năm chỉ cho tôi bẻ trái sà thấp, còn anh thì dùng chiếc cây dài có đầu kéo cắt nhành trái. Anh đưa nhánh có trái chín vào khớp kéo…anh giựt sợi dây cho chiếc dao cắt nhánh.Chùm chôm chôm chín dính vào ngàm. Anh đưa cần cắt trái xuống gần mặt đất nhả ra. Chị Năm và người phụ việc nhặt đem gom thành đống và lựa trái bỏ vào cần xé. Đôi lúc anh Năm phải leo lên thân đây để bẻ trái. Tôi chỉ đi quanh quẩn từ gốc nầy qua gốc khác bẻ những chùm chôm chôm sà ngang mặt. Vườn rộng có hơn chục công gồm ba liếp dài từ bên nầy cồn chạy tuốt qua ngang bên kia cồn. Cây nào cũng đầy trái. Trong lúc lần mò theo cây hái trái.Tôi thấy một quả mảng cầu ta rớt trên mặt đất phủ đầy lá rụng gần gốc cây chôm chôm tàn rất rộng, quả mãng cầu chín bị chim ăn một gốc. Là dân chợ tôi đâu đành bỏ qua.Tôi men đến để nhặt lấy với ý sẽ đem về ăn.Trong khi bước tới gần, chân tôi đẩy dạt lớp lá khô, con kiến đen to cắn vào ngón chân buốt đau nhói óc.Tôi ngồi xuống bóp ngón chân cho đở nhức. Một nhúm núm gì đó cọng to bằng ngón tay út nhô lên khỏi mặt đất với phần trên như chiếc dù nhỏ chưa mở rộng.Tôi nghĩ chắc là loài núm dại. Bầy kiến đen túa ra.Tôi đành đứng lên bước ra xa đám kiến vì sợ chúng cắn nửa.Tôi đành bỏ ý định nhặt quả mảng cầu đem về.

        Gần xế trưa tôi và anh Năm dùng đòn khiêng gánh những cần xé chôm chôm gom về chòi lá.Tôi thấy đói cồn cào vì sáng tới giờ tôi chỉ ăn vài quả chôm chôm. Mọi người vẫn còn làm việc.Tôi cũng ráng bóp bụng đói phụ với anh Năm. Má nói:Thôi nghỉ làm…vào chòi ăn cơm…chắc thằng L nó đói rồi đó. Tôi đói meo nhưng vẫn không dám nói gì cả. Anh chị Năm và mọi người rửa tay dưới bờ rạch. Tôi thì vói tay rửa ở mương nước. Mọi người vào chòi ăn cơm. Buổi cơm với ít mắm chưng và tô canh núm.Tôi thấy sao tô canh núm giống núm mình thấy hồi nảy.Tôi cầm chiếc muổng chan canh núm vào chén cơm.Tôi bưng chén đưa vào miệng húp. Ôi! nó ngọt ngào thơm dịu, cọng không dai mà giòn giòn.Tôi nhai nhai cơm hòa với núm, nó ngọt hơn núm rơm và có mùi thơm thơm mà tôi chưa bao giờ nếm qua.Tôi lùa thêm một chén nữa… Mồ hôi ra ướt áo dầm dề.Tôi hỏi má: Núm nầy là núm gì hả má. Má nói: đó là núm mối…khó kiếm lắm đó…hên lắm mới tìm ra được. Chị Tư mầy kiếm được một nhúm hôm qua để dành nấu canh đó. Tôi ngẫm nghĩ rồi nói: Má ơi! hồi nảy còn thấy núm nầy mọc dưới lớp lá khô gần gốc cây chôm chôm già, con tưởng là núm dại. Chị Tư cười nói: Vậy là dượng hên lắm mới tìm được đó. Lúc rảnh nhớ lặt về cho Sáu Chích nấu canh ăn nghe dượng.Tôi định bụng khi xong việc sẽ ra chổ đó hái núm đem về. Gần xế chiều, khi công việc gần xong. Ghe mối tới cân và đổ xuống ghe lớn.Tôi tha thẩn ra chổ cây chôm chôm già hái núm. Lần nầy tôi dùng nhánh khô quẹt lá vẹt sang môt bên… đập đập cho đàn kiến chạy đi xa và nhặt nhanh một rổ núm mối đem về chòi. Chị Năm nói: Chà …nhiều quá…dượng hên quá tời (trời)…Chị Năm nói chữ tr không được…hình như một số người vùng Chợ Lách nói y như chị.Tôi hay nói giởn với chị “Con tâu tắng…nó nằm ở bụi te”.Chị cười chứ không bao giờ giận tôi. Chị nói: Ở xóm chị ai cũng nói như chị.

 Chiều tối đó tôi về khoe với vợ là đã tìm được núm mối. Vợ tôi ngạc nhiên hỏi: Đâu… đâu…cho em coi.Tôi bưng rổ núm để lên bàn.Vợ tôi nói núm nầy ăn ngon lắm…mà khó tìm…phải nặng bóng vía mới tìm được.Tôi nghĩ chắc vì ít gò mối nên khó tìm chứ nặng bóng hay hên gì đâu. Mỗi mùa chôm chôm chắc năm nào cũng có núm ăn mà…Vợ tôi nói: Mai em ra chợ mua ít thịt về bầm nấu canh ăn. Ở bên cồn chắc anh ăn canh ròng núm không chứ gì? Tôi nói sao em biết…Tôi chợt nghĩ mình hỏi hơi kỳ…Vợ tôi là dân vườn từ nhỏ mà sao không biết được.

           Đúng như lời nói, hôm sau vợ tôi nấu một nồi canh núm với thịt nạt bầm. Một nhúm thịt kho mặn. Chúng tôi có một bửa ăn ngon miệng. Hai thằng con nhỏ mút cơm chang canh núm ăn lả mồ hôi tráng.Tôi nhìn chúng nó với lòng thương cãm vô cùng.Tôi nghỉ đây là lần đầu chúng mới ăn loại canh nầy vì hồi ở bên nội chỉ ăn canh núm rơm thôi.

           Rồi chúng tôi rời Việt Nam sang định cư ở nước ngoài cả mấy mươi năm mà chưa có lần nào được niếm mùi vị của núm mối. Cái hương vị mà mỗi khi nhớ đến là nước miếng tôi cứ như là muốn ứa ra. Có một bận về lại xóm vàm kinh. Cậu đã mất, má già còm cõi vì năm tháng. Đứa em gái kế vợ tôi bồng con vượt biên và định cư tại Canada từ mấy năm rồi. Mấy cháu nhỏ có gia đình ra ở riêng. Tôi bùi ngùi nhìn khu đất mà căn nhà vợ chồng chúng tôi ở… giờ chỉ là những cụm cây kiểng.Thời gian hơn mười năm đã trôi qua…người vắng…người còn.

Thời gian đã vèo bay hút mắt

Người xưa cảnh cũ đã đổi thay

Hồn quê buồn lắng hoài nhung nhớ

Sông nước mênh mông vẫn lớn đầy…

         Trong dịp về quê lần nầy tôi và vợ tôi qua cồn thăm gia đình anh chị Tư. Căn nhà anh chị đã cất khá khang trang.Tường vôi mái ngói. Khi vợ chồng tôi đến thì mấy đứa nhỏ con của anh chị đang nhổ lông vịt. Chị sẽ nấu nồi cháo vịt, gỏi vịt đãi vợ chồng tôi. Anh Tư dẩn tôi đi thăm vườn cũ. Ba bờ mương vườn bị cắt đi hơn ba công ở phía giáp bên gần bờ sông lớn. Lúc đó anh Năm bán lại phần đất nầy cho người kinh doanh nuôi cá tra để xuất khẩu lấy tiền mua thêm mấy công đất phía sau khu vườn nhà ở. Ba hồ cá với bờ đất cao làm hụt vào sâu bên trong một khoảng tróng cây xanh thuở trước.Tôi nhớ mang máng là cây chôm chôm già nằm trong khu đất bán.Tôi thầm nói: Dàn núm mối đã bị mất rồi!

       Khu vườn chôm chôm còn lại năm xưa cũng được thay vào các cây nhãn. Anh Tư nói: Từ ngày dượng đi đến giờ cậu Năm đã thay mấy lượt cây theo phòng trào: Cà phê, rồi nhãn, rồi lại chôm chôm…Khu vườn bây giờ như tạp chủng. Đi được một đổi lâu, anh Tư nói với tôi:Thôi mình quay về nhà nhậu nghe dượng…lâu lâu dượng mới về…lai lai cho vui…Khi quay về lại nhà thì chị Tư đã dọn sẵn bàn ăn. Chúng tôi ngồi vào bàn ăn gỏi vịt trộn bắp chuối và cụng vài ly đế sủi bọt…Một lúc sau chị Tư bưng lên một dĩa xào bốc khói. Chị nói: Hôm nay tôi đãi dượng món nầy rất đặc biệt. Chị đặt dĩa xào trên bàn ngay trước mặt tôi.Tôi kêu… Ồ! Núm mối! Một dỉa núm mối xào với gan mề vịt. Khói bốc xông lên mùi thơm ngào ngạt. Chị nói:Tui biết dượng thích món nầy mà. Anh Tư giục tôi: Cầm đủa gắp một miếng đi dượng.Tôi cầm đủa gắp một miếng núm bỏ vào miệng nhai. Ôi! Mùi hương cũ… mùi hương núm mấy mươi năm mới ăn lại. Anh Tư đưa ly lên ngang mài, tôi cũng cầm ly lên cụng ly với anh. Tôi uống một cái ngót …Khà… khà…Ngon thiệt đó anh Tư!

          Bây giờ ngồi viết mấy dòng nầy thì…Cậu má không còn nữa. Anh Tư ra đi cách nay mấy năm và chị Tư cũng mới ra đi vài tháng nay. Thời gian không dừng lại. Biến đổi cuộc đời: Còn-mất tiếp diển. Thế gian là một chuỗi dài biệt ly…nhưng thương nhớ vẫn là một. Khi cảm tính con người chưa mất thì sự hồi nhớ sẽ còn ở trong tâm hồn.

                                                              Huỳnh Tâm Hoài

                                                          ( Tháng Bảy Cali-2013)